این مقاله قبلا در سومین کنفرانس بین المللی آزمون های غیر مخرب ایران ارائه و در مجموعه مقالات آن به چاپ رسیده است.

بررسی اثر حضور در گروه های تخصصی شبکه های اجتماعی بر توانمندسازی بازرسان فنی ایران

امیر  حسینی کلورزی، سارا  حسینی کلورزی، محمد خدامرادی

چکيده

امروزه با پیشرفت های حاصل شده در تکنولوژی های ارتباطی و توسعه ابزارهای مرتبط، استفاده از شبکه های اجتماعی در بین افراد جامعه به یک پدیده فراگیر تبدیل شده است. با توسعه بسترهای نرم افزاری شبکه های اجتماعی و ایجاد امکان تشکیل گروه هایی متشکل از افراد مشخص، به تدریج استفاده از این شبکه ها به سمت کاربردهایی هدفمند سوق پیدا کرد و جایگاه ویژه ای در جوامع تخصصی و حرفه ای برای خود فراهم ساخت. از   جاذبه های عضویت در گروه های تخصصی شبکه های اجتماعیکه باعث گسترش بسیار سریع استفاده از آنها در بین جوامع حرفه ای شده است میتوان به سهولت ایجاد ارتباط با دیگر متخصصین و افراد مرتبط، به اشتراک گذاشتن دانش و تجربیات کاری و حرفه ای، مشورت و بهره گیری از نظرات تخصصی دیگران برای حل مسایل کاری و امکان معرفی توانمندی های افراد به منظور ایجاد همکاری و فرصت شغلی بهتر اشاره کرد. یکی از فرضیه های مطرح در این زمینه تاثیر عضویت در این گروه ها بر افزایش توانمندی حرفه ای اعضاء است. بر همین اساس یک پروژه تحقیقی جهت بررسی صحت فرضیه مذکور در میان بازرسان فنی کشور به عنوان جامعه هدف تعریف و اجرا شد. به این منظور پرسشنامه ای بر مبنای سه شاخص توانمندی–دانش، مهارت، نگرش -طراحی و از طریق شبکه اجتماعی تلگرام در گروه های تخصصی مرتبط با بازرسی فنی توزیع شد. در این پژوهش مشخص شد که عضویت و حضور بازرسان فنی در گروه های تخصصی مرتبط با شغل خود در شبکه های اجتماعی مجازی بر توانمندی آنان تاثیرگذار بوده و موجب ارتقاء آن می گردد.

 

کلمات کليدی: شبکه اجتماعی، جامعه مجازی، بازرسی فنی، توانمند سازی، گروه های تخصصی

 

مقدمه

رشد فناوری و ظهور تکنولوژی های جدید ارتباطی علاوه بر ایجاد امکانات و ظهور وسایل ارتباطی نوین، گرایش انسانها را به نحوه ایجاد ارتباط و     بهره مندی از این وسایل و تجهیزات دستخوش تغییرات زیادی کرده است.

با پیدایش شبکه های اجتماعی در بستر اینترنت این شبکه ها کاربردهای متفاوتی را در سطح جامعه و کاربران خود پیدا کردند و به نوعی جزیی از زندگی روزمره و یا بخشی از علایق کاربران شدند.

به طورکلي شبكه هاي اجتماعي مجموعه اي ازنهادهاي اجتماعي شامل مردم و سازمانهاست که به وسيله مجموعه اي از روابط معني دار اجتماعي به هم متصل اند و با هم در به اشتراک گذاشتن ارزشها تعامل دارند[1].

در این میان کارکردهای آموزشی و اشتراک دانش شبکه های مجازی با توجه به سرعت انتقال اطلاعات و عدم وجود محدودیت های زمانی و مکانی جهت آموزش، یادگیری و به اشتراک گذاری مباحث علمی و تخصصی بسیار مورد توجه قرار گرفته است. 

دانش تنها دارايي شناخته شده است كه با سهيم شدن ديگران در آن افزايش مي يابد و تسهيم وتوزيع آن به رشد آن كمك ميكند[2].

درواقع ارائه دهندگان دانش با عرضه محصول خود، دانش خويش را از دست نميدهند[3] بلكه بر اندوخته كل دانش خود مي افزايند و برخي از كاستيهاي علمي خود را اصلاح ميكنند و دانش دريافتي در كنار دانش موجود، تعامل، تفكر و نظرات جديد را ايجاد ميكند كه نه پذيرنده ونه ارائه دهنده قبلا احاطه اي بر آن نداشته اند[4].

و اما تمام این اشتراک در اطلاعات و دانش در شبکه های اجتماعی آیا می تواند به طور موثر بر افزایش توانمندی متخصصین و اعضای گروه های تخصصی تاثیر گذار باشد؟ این تاثیر بر کدام یک از عوامل دانش، مهارت و نگرش متخصصین بیشتر است؟

این پژوهش در راستای پاسخ به این سوالات انجام شده است و تاثیر حضور در گروه های تخصصی تلگرام را بر توانمندی بازرسین فنی مورد مطالعه قرار داده است.

 

بیان مسئله

استفاده از فناوری های نوین یادگیری های سنتی را به سمت و سوی “یادگیری الکترونیکی” سوق داده و آن را به ابزار تعلیمی مهمی تبدیل کرده است[5].در میان این فناوری ها شبکه های اجتماعی مجازی افراد زیادی را به سوی خود جلب کرده است و با گسترش فعالیت افراد در شبکه های اجتماعی ، کارکردهای این شبکه ها به سوی ایجاد گروه های مختلف علمی،تخصصی و آموزشی سوق یافته است. تبادل سريع اطلاعات ودانش ازطريق جوامع مجازي به طور چشمگيري روش زندگي را تغيير داده و باعث افزايش يادگيري فردي و سازماني شده است و در آن افراد براي تضمين دانش، حل مشكلات، بهبود قابليتهاي فردي، جذب دانش تخصصي و ايجاد خلاقيت و  نوآوري، افكار و ايده هاي خود را به اشتراك ميگذارند[6].

بر اساس نتایج پژوهش شبکه های اجتماعی و سبک زندگی جوانان،مشاهده می شود که کسب اطلاعات و دانش یکی از انگیزه های پرطرفدار برای عضویت در شبکه های اجتماعی است[7]. این انگیزه های فردی از یک سو و نیاز سازمانها به توانمندسازی متخصصین با به کارگیری ابزارهای مناسب که در استفاده از منابع سازمان صرفه جویی کند و بهترین بازخورد را به همراه داشته باشد با توجه به علایق آنان در استفاده از امکانات فراهم شده آموزشی و توانمندسازی از سوی دیگر می تواند منجر به ایجاد گروه های هدفمند در شبکه های اجتماعی و تقویت فرهنگ استفاده از این ابزارهای ارتباطی نوین گردد. تبدیل شبکه های اجتماعی به ابزارهای آموزشی هدفمند گامی مهم در ارائه و نشر تخصص و دانش فنی و تخصصی به صورت نامحدود، بدون مرز و با حداقل هزینه ها خواهد بود.

پژوهش حاضرجهت بررسی تاثیر حضور در گروه های تخصصی در شبکه های اجتماعی مجازی بر توانمندسازی بازرسان فنی ایرانانجام شده است که نتایج حاصله از آن می تواند راهنمایی برای شناسایی کارکردهای آموزشی و میزان تاثیرگذاری حضور متخصصین در افزایش توانمندیهای علمی و فنی آنان جهت برنامه ریزی مناسب و بهره برداری ازین امکان فراگیر و رو به گسترش در سازمانها و نهادهای علمی و تخصصی باشد.

 

ضرورت و اهمیت تحقیق

با رشد روز افزون دانش و ابزارهای افزایش مهارت در کنار تحولات فناوری های اطلاعاتی و ارتباطی نحوه دستیابی به اطلاعات و آموزش های تخصصی بسیار متفاوت و متنوع شده است و افزایش مهارت استفاده از تکنولوژی های سریع ارتباطی در جهت نشر دانش امری ضروری می باشد.  

فناوريهاي جديد روشهاي آموزش، یادگیری و مباحثات علمی و مهارتی را به گونه ای تحت الشعاع قرار داده است كه داشتن عملکردی برجسته در هر یک ازین زمینه ها بدون بهره مندی از فناوریهای جدید دور از ذهن است. در این بین شبكه هاي اجتماعی مجازي به خوبي از فرايند يادگيري و به اشتراک گذاری دانش و مهارت پشتيباني مـي كننـد و آن را ساده تر و قابل دسترس تر از قبل نموده اند.

بهره مندی از تکنولوژی های نوین و رشد فناوری از لحاظ فردی و سازمانی  در دنیای سرعت و رقابت امروزی بسیار حایز اهمیت است و بهره وری کارکنان و متخصصین با صرفه جویی در زمان و هزینه های آموزشی برای افراد وسازمانها جزو اولویت های آنان می باشد .

بهره مندی از مزایای استفاده از شبکه های مجازی در افزایش و تسهیم دانش در گروه های تخصصی علمی و مهارتی می تواند صرفه جویی در زمان و هزینه های فردی و سازمانی را درپی داشته باشد و اطمینان از اثر بخشی این روش می تواند راهگشای نهادهای مختلف جهت برنامه ریزی برای استفاده ازین مزایا و ارتقای مهارتهای لازم برای کارکنان و متخصصین باشد.

با یافتن عوامل تاثیرگذار و پارامترهای لازم می توان راهکارهای افزایش اثربخشی و برنامه ریزی های مناسب در بهره گیری از این مزایا را ارائه داد و رویکردی نوین به آموزش های الکترونیکی و بهره مندی از مزایای شبکه های اجتماعی مجازی ایجاد کرد.

 

پیشینه تحقیق

در بررسی پیشینه تحقیق دو بخش مد نظر قرار گرفته است.بخش اول تحقیقات انجام شده در زمینه یادگیری الکترونیکی است که گر چه مشابهت کامل با موضوع تحقیق حاضر را ندارد اما با توجه به اشتراک موضوع و همپوشانی های معنایی و ابزاری، بررسی شده است و در ذیل به آنها اشاره       می شود.

تحقیقی با موضوع “بررسی تاثیر یادگیری الکترونیکی بر توسعه دانش و بهبود مهارت های شغلی مهندسان” توسط سعید هداوند،فرهاد مشیر زاده و مهدی رییسی در شرکت مهندسی برق رسا نیرو انجام شده است که نتایج این تحقیق حاکی از آن است که دوره های الکترونیکی اجرا شده در این شرکت در مولفه های توسعه دانش،بهبود مهارتهای شغلی و ایجاد شایستگی های حرفه ای مهندسان کمتر از سطح متوسط بوده و نتوانسته است اهداف مورد نظر را برآورده سازد[8].

پژوهش “ رابطه هوش هیجانی و گرایش به آموزش الکترونیکی در سازمانها “ توسط بهنام قربانی فرد، سید شهاب موسوی ،حسینعلی عزیزیها وشهرام هاشم نیا   انجام شده است و در این تحقیق به رابطه هوش هیجانی و گرایش به آموزش الکترونیکی در سازمانها پرداخته شده است که مشخص شده است دو متغیر خود انگیزشی و خودآگاهی، به عنوان متغیر هاي پیش بینی، معیار ورود به معادله نهایی رگرسیون، براي توضیح تغییرات میزان گرایش کارکنان به پذیرش آموزش الکترونیکی را دارند[9].

در تحقیقات دیگر مورد مطالعه در پیشینه تحقیق، استفاده از شبکه های مجازی در آموزش و اشتراک دانش مورد بررسی قرار گرفته است و از آن جمله تحقیق انجام شده توسط دكتر مهدي كاظمي ، طيبه وحيدي مطلقوسمانه وحيدي مطلق  با عنوان “ بررسي تأثير عوامل اثرگذار بر اشتراك دانش در جوامع مجازي ايراني “ که يافته هاي این تحقیق  بر ارتباط مثبت و معنادار و همبستگي قوي بین متغيرهاي تبادل دانش، اعتماد بين فردي ،خودكار آمدي اشتراك دانش، مزيت مرتبط درك شده و سازگاري درك شده  و  اشتراك دانش در جوامع مجازي وجود دارد[10].

در تحقیق دیگری با عنوان “رابطه استفاده از نرم افزارهای وایبر، لاین و اینستاگرام با سواد زیست محیطی دانشجویان” که توسط مهدیه رضایی و سید محمد شبیری انجام شده است تاثیر استفاده از نرم افزار های مذکور بر آگاهی، نگرش و رفتارهاي زیست محیطی دانشجویان سنجیده شده و بر اساس یافته های پژوهش ، نگرش و رفتار دانشجویان نسبت به آگاهی آنان سطح بالاتري را نشان داده و ارتباط معنی داري بین استفاده از نرم افزارهاي وایبر، لاین ، اینستاگرام با آگاهی، نگرش و رفتارهاي زیست محیطی دانشجویان به دست نیامده است[11]. در “ بررسی نقش شبکه های اجتماعی مجازی در فرآیند یادگیری دانشجویان” که به صورت پژوهشی تحلیلی اسنادی توسط زهرا سادات شاه احمد قاسمی و دکترمرضیه دهقانی انجام شده است فیس بوک به عنوان یک شبکه اجتماعی مجازی یک ابزار مؤثر در فرآیند یادگیری شناخته شده است[12]

تحقیق “استفاده از شبکه های اجتماعی مجازی در آموزش- فرصت ها و چالش ها “ که توسط لیلا چراغ ملایی،پروین کدیور و غلامرضا صرامی انجام شده است شبكه هاي اجتمـاعي مجـازي را به عنوان يك ابـزار نـوين بـراي اسـتفاده در امـر آموزش و يادگيريمورد بررسی قرار داده است و به این نتیجه رسیده است که استفاده از اين ابزار ميتواند به برانگيختن رويكرد تحقيق، تحليـل و خلاقیـت، قـوة قضـاوت مسـتقل و خودآگاهي انتقادي در دانشـجويان و در نهايـت ايجـاد محـيط يـادگيري ساختن گرايانه منجر شود. این نتايج همچنین بيـان كننـده مزايـاي ساختن گرايانه استفاده از اين ابزار براي اساتيد و يادگيرندگان و نیز شناسايي چالشها و تهديدهاي پيش روي اين حوزه اسـت[13].

 مهرابعلی گلشنی روستا و غلامعلی منتظر در طرح تحقیقی با عنوان “طراحی چهارچوب معماری اطلاعاتی برای به کارگیری شبکه های اجتماعی مجازی در نظام آموزش عالی ایران “ توانستند با بررسی مهمترین دلایل استفاده از شبکه های اجتماعی مجازی در آموزش عالی،نقش آفرینان،زیرساختهای مورد نیاز، داده ها و اطلاعات مورد نیاز در این حوزه و فرآیندهای مورد نیاز برای تحقق شبکه اجتماعی مجازی آموزش در ایران ، چهارچوبی را با مقتضیات بومی ایران برای استفاده از این شبکه های مجازی در آموزش ارائه دهند[14].

“ نقش شبکه هاي اجتماعی مجازي در قابلیتهاي پژوهشی دانشجویان تحصیلات تکمیلی “ توسط ابراهیم آریانی، عادل زاهدبابلان، مهدي معینی کیا وعلی خالق خواه بررسی شده است و به این نتیجه دست پیدا کرده اند که شبکه هاي اجتماعی با اتکا به ظرفیت فرامتنی خود در ارتباط هایی که شکل داده اند باعث تفاوتهایی در سطح قابلیتهاي پژوهشی دانشجویان کاربر شبکه هاي مجازي درمقایسه با سایرین شده است[15].

“کاربرد نرم افزارهای اجتماعی در مدیریت فرایند یادگیری الکترونیکی” پژوهش دیگری است که در این حوزه توسط مهدی شامی زنجانی، سعید روحانی و زهرا تقی نیا آهنگری انجام شده است و بدین نتیجه رسیده است که در برنامه ریزی فرایند یادگیری الکترونیکی سه نرم افزار ویکی، شبکه های اجتماعی و نشانه گذاری اجتماعی مورد تایید خبرگان هستند[16]

فهيمه باب الحوائجي و عليرضا عطاردي بيمرغي هم پژوهشی با عنوان “مقايسه توانمنديهاي اطلاعرساني رسانه هاي جمعي وشبكه هاي اجتماعي”  با جامعه هدف کتابداران و اطلاع رسانان دو شهرستان انجام داده اند که براساس نتايج حاصل شده، رسانه هاي جمعي و شبكه هاي اجتماعي هر كدام توانمندي ويژه و خاصي در اطلاع رساني و آگاهي رساني را دارا بودند اما توانمندي شبكه هاي اجتماعي در مجموع حيطه هاي مورد بررسي نسبت به رسانه هاي جمعي در سطح بالاتري قرار داشت و به این نتيجه گيري رسیدند که شناخت واطلاع از توانمنديهاي رسانه هاي جمعي و شبكه هاي اجتماعي ميتواند در استفاده مؤثرتر از اين رسانه ها و خصوصاً شبكه هاي اجتماعي به مديران ومسئولين مربوطه جهت تصميم گيري و برنامه ريزي مناسبتر كمك نمايد[17].

 

مولفه های توانمندی

امروزه با توجه به رشد روز افزون سازمان ها و تنگاتنگ شدن رقابت بین آنها، شایستگی و توانمندی کارکنان به یکی از مزایای رقابتی بسیار مهم برای  سازمان ها تبدیل شده است، به طوری که توانمندسازی کارکنان یکی از دغدغه های اصلی مدیران سازمان ها در حوزه منابع انسانی می باشد. تعاریف مختلفی از شایستگی و توانمندی افراد در حوزه علوم انسانی مطرح شده است. مارلی شایستگی ها را توانایی های انسانی قابل اندازه گیری عنوان میکند که برای عملکرد کاری موثر لازمند[18]. فیلوپ و همکارانش شایستگی را به عنوان ترکیبی از مهارتها، دانش و نگرش های مورد نیاز برای انجام یک نقش به گونه ای اثربخش، تعریف می کنند[19].براساس اعلام يونيسف اگر در توانمندسـازي افراد جامعه بحث دانش، نگرش و مهارت به صورت
تلفيقي مورد توجه قرار نگيرد، نتيجه مـورد انتظـار به دست نمـي آيـد [20].

بر همین اساس در چارچوب مفهومی این تحقیق، توانمندی بر پایه سه مولفه اصلی دانش، مهارت و نگرش و به شرح ذیل مورد ارزیابی قرار گرفته است.

·   دانش. «دانش» مخلوط سیالی از تجربیات، ارزش ها، اطلاعات موجود و نگرش های کارشناسی نظام یافته است که چارچوبی برای ارزشیابی و بهره‌گیری از تجربیات و اطلاعات جدید به دست می‌دهد[21]. در این پژوهش معیارهای افزایش دانش، میزان خلق ایده، افزایش سطح آگاهی شغلی، افزایش علاقه به اشتراک گذاری دانش، میزان از بین رفتن موانع  ارتباط با متخصصین، میزان به روز شدن اطلاعات و افزایش دسترسی به منابع جهت بررسی تاثیرپذیری مولفه دانش، مد نظر قرار گرفته اند.

·   مهارت. چون مهارت‌ها بسيار متنوع و مختلف هستند، تعريفى از مهارت که بتوان در همهٔموارد آن را به‌کار برد مشکل خواهد بود. روانشناسى به نام اي.آر.گاترى مهارت را به‌صورتى تعريف کرده است که مشخصه‌هاى مهم آن را در بر مى‌گيرد. به گفتهٔاو مهارت قابليتى است که با اطمينان معيّن و صرف حداقل انرژى يا زمان کارى به نتيجه برسد.مهارت های فنی به آن دسته از مهارت ها گفته می شود که کنجکاوی، دقت نظر، ابتکار، آموزش و رفع مشکل اجزاء اصلی آن را تشکیل می دهد. در مهارت های فنی فرد هر روز در حال کسب تجربه، یادگیری، نوآموزی و در عین حال تجربه اندوزی است و به سمت تعالی حرکت می کند[22]. به منظور بررسی تاثیرپذیری مولفه مهارت از معیارهای ارتقای سطح مهارت، افزایش مهارت کار تیمی، افزایش مهارتهاي حرفه اي و تخصصی، میزان صرفه جوئی در وقت، افزایش مهارت استفاده موثر از فن آوري و افزایش قدرت تعامل با نظرات فنی مخالف و متفاوت استفاده شده است.

·   نگرش. نگرش یک حالت آمادگی ذهنی و عصبی است که از طریق تجربه سازمان می یابد و بر واکنش فرد نسبت به تمامی موضوع ها و موقعیت های وابسته به نگرش تأثیر مستقیم و پویا بر جای می گذارد[23]. در این تعریف که عمدتاً بر نظریه یادگیری استوار است تأثیر تجارب گذشته بر سازمان دادن به نگرش ها و همچنین نشان دادن واکنش به یک موقعیت مورد توجه قرار گرفته است .نگرش ها، با توجه به تعاريف مزبور، در   زمينه سازى و شكل دهى به رفتارها، ايجاد انگيزش ها، ارضاى نيازها و جهت دهى به گرايش ها تأثيرى جدّى دارند[24]. در این پژوهش تاثیرپذیری مولفه نگرش بر پایه عوامل کاهش هزینه های شخصی و سازمانی آموزش، میزان تسهیل یادگیري، میزان افزایش علاقه به یادگیری، میزان توسعه و بهبود توانایی ها در جهت نیازهاي شغلی، افزایش انگیزش کاري و کاهش هزینه مشاوره اي برون سازمانی مورد ارزیابی قرار گرفته است.

 

هدف پژوهش

هدف از این پژوهش، بررسی تاثیر حضور در گروه های تخصصی شبکه های اجتماعی بر توانمندسازی بازرسان فنی ایران است.

 

سوال های پژوهش

آیا حضور بازرسان فنی در گروه های تخصصی شبکه های اجتماعی بر افزایش سطح دانش ایشان تاثیر گذار است؟

آیا حضور بازرسان فنی در گروه های تخصصی شبکه های اجتماعی بر توسعه مهارت های ایشان تاثیر گذار است؟

آیا حضور بازرسان فنی در گروه های تخصصی شبکه های اجتماعی بر بهبود نگرش ایشان تاثیر گذار است؟

آیا تفاوت معناداری بین میزان تاثیرپذیری بازرسان فنی از حضور در گروه های تخصصی شبکه های اجتماعی بر اساس میزان تحصیلات آنها وجود دارد؟

آیا تفاوت معناداری بین میزان تاثیرپذیری بازرسان فنی از حضور در گروه های تخصصی شبکه های اجتماعی بر اساس رشته تحصیلی آنها وجود دارد؟

آیا تفاوت معناداری بین میزان تاثیرپذیری بازرسان فنی از حضور در گروه های تخصصی شبکه های اجتماعی بر اساس جنسیت آنها وجود دارد؟

آیا تفاوت معناداری بین میزان تاثیرپذیری بازرسان فنی از حضور در گروه های تخصصی شبکه های اجتماعی بر اساس سن آنها وجود دارد؟

 

روش پژوهش

در این پژوهش با توجه به موضوع و شرایط تحقیق از روش پیمایشی استفاده شده است. از آنجایی که تعداد و تنوع شبکه های اجتماعی مجازی موجود بسیار زیاد است، به منظور افزایش دقت تحقیق بازرسان فنی که در گروه های تخصصی شبکه اجتماعی تلگرام عضو بوده و فعالیت دارند به عنوان جامعه هدف این پژوهش انتخاب شد. دلیل انتخاب شبکه اجتماعی تلگرام، فراگیر بودن آن و اقبال بیشتر متخصصین به این شبکه به علت امکانات ویژه آن نسبت به سایر شبکه های اجتماعی مجازی، از جمله امکان اشتراک فایلهای اسنادی و برچسب گذاری مطالب است. جامعه آماری این پژوهش شامل 262 نفر از بازرسان فنی عضو در گروه های تخصصی مرتبط با بازرسی فنی در شبکه اجتماعی مجازی تلگرام است.

ابزار اندازه گيري تحقيق ،يك پرسشـنامه محقـق سـاخته بـا 21 گويـه بـود كـه بدنـه اصـلي آن از پرسشنامه استاندارد بررسی نقش آموزش مجازی در توانمندسازی کارکنان.منبع شریعتمداری،عبدوس(1389) استخراج و بقيه بر اساس عوامل بررسي شده محققـان و مبتنـي بـر پيشـينه نظري طراحي شد و به منظور سهولت دسترسی به صورت یک فرم برخط تهیه شده و آدرس آن در گروه های هدف قرار گرفت. اين پرسشنامه داراي طيف پنج درجه اي ليكرت و نمراتي به ترتيب از 1 تا 5 بـراي گزينه ها طراحي شده است. براي سنجش روايي محتوا پرسشـنامه در اختيـار تعـدادي از اساتید دانشگاه و متخصصـان موضوعي قرار گرفت و نظرات آنها در تدوين نهايي پرسشنامه اعمـال گردید. همچنـين، بـراي تعيـين پايايي، از ضـريب آلفاي كرونباخ استفاده شد که ضریب به دست آمده ( 0/89) پايايي قابل قبولي را نشان داد. تجزيه و تحليل اطلاعـات نيـز بـا استفاده از نرم افزار SPSS 19و از طریق روش آزمون tتك متغيره، tمستقل و تحليل واريانس يك طرفه انجام شـده است.

 

یافته های پژوهش

توزیع نمونه های جامعه آماری بر اساس جنسیت، سن، میزان تحصیلات و رشته تحصیلی  به ترتیب در جداول شماره 1 تا 4 آورده شده است.

 

جدول شماره 1- توزیع نمونه ها بر اساس جنسیت

 

جدول شماره 2- توزیع نمونه ها بر اساس سن

 

جدول شماره 3- توزیع نمونه ها بر اساس میزان تحصیلات

 

جدول شماره 4- توزیع نمونه ها بر اساس رشته تحصیلی

 

به منظور بررسی اثر بخشی حضور بازرسان فنی در گروه های تخصصی جامعه مجازی بر مولفه های توانمندی آنان بر روی داده های به دست آمده آزمون tتک متغیره انجام گرفت. نتایج این آزمون در جدول شماره 5 نشان داده شده است.

 

جدول شماره 5- میزان اثربخشی عضویت در گروه های تخصصی جامعه مجازی بر مولفه های دانش، مهارت و نگرش

 

به منظور مقایسه تاثیر پذیری توانمندی نمونه ها بر اساس جنسیت از آزمون tمستقل استفاده شد که نتایج آن در جدول شمره 6 آورده شده است.

 

جدول شماره 6- مقایسه میزان تاثیر پذیری توانمندی بازرسان فنی بر اساس جنسیت

 

همچنین به منظور بررسی تفاوت تاثیر پذیری مولفه های توانمندی بازرسان فنی بر اساس سن، میزان تحصیلات و رشته تحصیلی از روش تحلیل واریانس یک طرفه استفاده گردید. نتایج حاصل از این تحلیل به ترتیب در جداول شماره 7 تا 9 دیده می شود.

 

جدول شماره 7- مقایسه میزان تاثیر پذیری توانمندی بازرسان فنی بر اساس میزان سن

 

جدول شماره 8- مقایسه میزان تاثیر پذیری توانمندی بازرسان فنی بر اساس میزان تحصیلات

 

جدول شماره 9- مقایسه میزان تاثیر پذیری توانمندی بازرسان فنی بر اساس رشته تحصیلی

 

 

بحث بر روی نتايج

از بررسی نتایج مندرج در جداول شماره 1 تا 4 میتوان چنین نتیجه گیری کرد که تناسب قابل قبولی بین توزیع نمونه ها با توزیع واقعی در جامعه آماری وجود دارد. این موضوع افزایش ضریب اطمینان قابلیت تعمیم پذیری نتایج تحقیق به کل جامعه آماری را در پی دارد. بر اساس نتایج حاصل از آزمون tتک متغیره که در جدول شماره 5 درج شده اند، سطح معنا داری برای هر سه مولفه دانش، مهارت و نگرش برابر صفر و کمتر از 5% است. بر همین اساس میتوان نتیجه گرفت که عضویت بازرسان فنی در گروه های تخصصی جامعه مجازی بر هر سه مولفه مذکور تاثیر از نوع مثبت داشته و موجب افزایش توانمندی بازرسان شده است. با مقایسه مقادیر میانگین میتوان نتیجه گرفت که در میان این مولفه ها، دانش بیشترین و مهارت کمترین تاثیرپذیری را داشته است. این نتیجه میتواند بستر ساز برنامه ریزی های گسترده ای برای بهره گیری از امکانات شبکه های اجتماعی مجازی در زمینه توانمندسازی نیروی انسانی سازمان های بازرسی و خدمات فنی باشد.

از مقادیر سطوح معناداری مندرج در جدول شماره 6 چنین استنباط میشود که بین میزان تاثیرپذیری مولفه های دانش و نگرش در زنان و مردان تفاوت معناداری وجود ندارد ولی در میزان تاثیرپذیری مولفه مهارت ناشی از حضور در گروه های تخصصی شبکه اجتماعی مجازی بین زنان و مردان تفاوت معنی دار وجود داشته و بر اساس مقایسه میانگین ها، این میزان در مردان بیشتر از زنان است. این تفاوت میتواند ناشی از ارتباطات گسترده تر مردان و همچنین آزادی عمل بیشتر آنان در شبکه های اجتماعی باشد در کنار اینکه فضای ارائه مهارتهای فنی برای زنان در محیط های کاری محدودتر می باشد.

بر اساس بررسی نتایج موجود در جدول شماره 7، سطح معناداری برای هر سه مولفه دانش، مهارت و نگرش بالای 5% بوده و وجود تفاوت بین        تاثیر پذیری این مولفه ها بر اساس سن نمونه ها نفی میگردد. بر این مبنا، بازرسان فنی به فراخور سن خود هر یک بهره کافی را از حضور در گروه های تخصصی مرتبط با شغل خود می برند.

مقادیر درج شده در جدول شماره 8 نیز همانند مورد قبلی وجود تفاوت معنی دار در میزان تاثیر پذیری مولفه های توانمندی بین بازرسان فنی با میزان تحصیلات متفاوت را رد می کند. این نتیجه نشان دهنده آنست که در مطالب مندرج گروه های تخصصی جوامع مجازی به اندازه کافی تنوع در محتوا و سطح علمی وجود دارد که کلیه مقاطع تحصیلی میتوانند متناسب با سطح علمی خود از آنها بهره برده و سطح توانمندی خود را بهبود ببخشند.

 بر اساس نتایج ثبت شده در جدول شماره 9، بین میزان تاثیرپذیری مولفه دانش بازرسان فنی با رشته های تحصیلی مختلف، تفاوت معنی داری وجود دارد. سطح معناداری در این حالت 4/3% و کمتر از 5% می باشد. نکته قابل تامل در این زمینه اینست که بیشترین تاثیرپذیری را به ترتیب  رشته های مهندسی صنایع، مهندسی بازرسی فنی و مهندسی تکنولوژی بازرسی جوش داشته اند که از نظر محتوای رشته تحصیلی بیشترین نزدیکی را به شغل کنترل کیفی و بازرسی فنی دارا هستند. کمترین تاثیرپذیری نیز مربوط به رشته مهندسی عمران می شود که با توجه به فاصله محتوای رشته با شغل بازرسی فنی، قابل پیش بینی بود. از این نتیجه گیری میتوان در بازنگری سیاست های جذب نیروی متخصص برای شغل بازرسی فنی و کنترل کیفی بهره جست. در زمینه مولفه های مهارت و نگرش تفاوت معناداری بین رشته های تحصیلی مختلف وجود ندارد.

 

نتيجه‌گيری

نتايج عمده حاصل از این پژوهش را میتوان به شرح ذیل خلاصه نمود:

·         عضویت بازرسان فنی در گروه های تخصصی شبکه های اجتماعی بر هر سه مولفه توانمندی شامل دانش، مهارت و نگرش تاثیر گذاشته و موجب ارتقاء سطح آنها میگردد.

·         در میزان تاثیر پذیری مولفه های دانش و نگرش ناشی از عضویت در گروه های تخصصی شبکه های اجتماعی مجازی در بین زنان و مردان تفاوت معناداری وجود ندارد، اما میزان تاثیر پذیری مولفه مهارت در مردان بیش از زنان است.

·         در میزان تاثیرپذیری مولفه های توانمندی بازرسان فنی بر اساس سن و میزان تحصیلات آنها تفاوت معناداری وجود ندارد.

·         در میزان تاثیرپذیری مولفه های مهارت و نگرش بازرسان فنی بر اساس رشته تحصیلی آنها تفاوت معناداری وجود ندارد ولی در میزان تاثیرپذیری مولفه دانش بر اساس رشته تحصیلی بازرسان تفاوت ملموسی وجود دارد.

·         هرچه محتوای رشته تحصیلی بازرسان فنی با شغل بازرسی نزدیک تر باشد میزان تاثیرپذیری مولفه دانش بازرسان در اثر حضور در گروه های تخصصی شبکه های اجتماعی بیشتر است.

با توجه به نتایج حاصله میتوان پیشنهادات زیر را جهت بهبود عملکرد سازمان های بازرسی و خدمات فنی مطرح نمود:

·         برنامه ریزی و سیاست گذاری کلی نهادهای بازرسی فنی در مورد استفاده از شبکه های اجتماعی در زمینه توانمندسازی نیروی انسانی

·         اصلاح سیاست ها و ابزار جذب نیروی انسانی برای تصدی شغل بازرسی فنی

·         تصمیم گیری و برنامه ریزی برای گسترش ارتباط کارکنان نهاد های بازرسی فنی با استفاده از شبکه های اجتماعی

·         طراحی سیستم های آموزش مجازی برای نیروی انسانی با استفاده از بستر شبکه های اجتماعی

·         طراحی سیستم های بازاریابی و توسعه خدمات بازرسی فنی با استفاده از بستر شبکه های اجتماعی

 

تشكر و قدرداني

بدینوسیله مراتب تشکر و قدردانی خود را از کلیه بازرسانی که با تکمیل پرسشنامه ما را در اجرای این پژوهش یاری کردند و مدیران گروه های تخصصی تلگرام که امکان درج پرسشنامه در گروه های خود را فراهم نمودند اعلام میداریم. همچنین از موسسه گسترش علم و فن جوش و پایگاه علمی مهندسی جوش که بستر و امکانات اجرای این تحقیق را فراهم کردند سپاسگزاریم.

 

مراجع

1.         معمار،ثريا.عدلی پور.خاکسار،فائزه. 1391” شبکه هاي اجتماعی مجازي و بحران هويت با تأکيد بر بحران هويتی ايران”. مجله علمی پژوهشی،دوره1،شماره 4،ص. 91.

2.        ابطحی، سید حسین و صلواتی، عادل. 1385. “ مديريت دانش در سازمان”. تهران: انتشارات پیوند نو، چاپ اول،ص. 130.

3.       Dalkir K,(2005), “Knowledge Management in Theory & Practice”, Butterworth-Heinemann Publisher,US,P.44.

4.       Davenport, T.H, & Prusak, L,(2000), “knowledge management” translator:Rahman seresht, H. Sapko publishes, Tehran,P.56

5.        Chen, M. P. (2009) “an evaluation of the ELNP, E-learning quality assurance program: Perspectives of gap analysis and innovation Diffusion”, Educational Technology & Society, Vol.12, No.1, P. 31.

6.       Chih.C, Hung.Sh, (2010), “to give or receive? factors infloencing members knowledge sharing and community promotion in profetionalvirtual communities”,information &managemen,P.227.

7.        بشیر،حسن و افراسیابی،محمد صادق.1389.”کارکرد رسانه های اجتماعی در ایران”.فصلنامه رسانه.شماره 83.ص 20.

8.        هداوند، سعید. مشیر زاده، فرهاد و رییسی، مهدی. 1391.”بررسی تاثیر یادگیری الکترونیکی بر توسعه دانش و بهبود مهارت های شغلی مهندسان” . فصلنامه آموزش مهندسي ايران، سال چهاردهم، شماره 54،  صص. 757-57.

9.        قربانی فرد،بهنام. موسوی ، سید شهاب . عزیزیها،حسینعلی و هاشم نیا،شهرام. 1391 . “رابطه هوش هیجانی و گرایش به آموزش الکترونیکی در سازمانها”.فصلنامه علمی- پژوهشی فناوری اطلاعات و ارتباطات ایران،سال چهارم، شماره 11 و 12، صص.61- 55 .

10.     كاظمي ، مهدي. وحيدي مطلق،طيبه ووحيدي مطلق، سمانه.1393. “ بررسي تأثير عوامل اثرگذار بر اشتراك دانش در جوامع مجازي ايراني “.فصلنامه پژوهش هايمديريتعمومي، سالهفتم،شمارهبيستوسوم،صص.128-107 .

11.     رضایی، مهدیه و شبیری،سید محمد.1394 . “رابطه استفاده از نرم افزارهای وایبر، لاین و اینستاگرام با سواد زیست محیطی دانشجویان”.نشریه علمی-پژوهشی فناوری آموزش،جلد 9،شماره چهار،صص.283-273 .

12.     شاه احمد قاسمی، زهرا سادات و دهقانی ،مرضیه.1394 . “ بررسی نقش شبکه های اجتماعی مجازی در فرآیند یادگیری دانشجویان”.همایش ملی شبکه های اجتماعی مجازی بستری برای آموزش و یادگیری،تهران: دانشگاه علامه طباطبایی.

13.     چراغ ملایی،لیلا. کدیور،پروین و صرامی ،غلامرضا.1393. “استفاده از شبکه های اجتماعی مجازی در آموزش- فرصت ها و چالش ها “ .فصلنامه اندیشه های نوین تربیتی، دوره 10،شماره 3.

14.     گلشنی روستا، مهرابعلی و منتظر ، غلامعلی.1392. “طراحی چهارچوب معماری اطلاعاتی برای به کارگیری شبکه های اجتماعی مجازی در نظام آموزش عالی ایران “.فصلنامه علمی- پژوهشی فناوری اطلاعات و ارتباطات ایران،سال پنجم،شماره 17 و 18، صص.42-23 .

15.     آریانی،ابراهیم. زاهدبابلان،عادل. معینی کیا، مهدي و خالق خواه،علی.1394. “ نقششبکه هاياجتماعیمجازيدرقابلیتهايپژوهشیدانشجویان تحصیلاتتکمیلی “ .مدیا :مجله دانشگاهی یادگیری الکترونیکی،دوره 6 ، شماره 2.

16.     شامی زنجانی، مهدی.روحانی،سعید و تقی نیا آهنگری ،زهرا.1393. “کاربرد نرم افزارهای اجتماعی در مدیریت فرایند یادگیری الکترونیکی”.فصلنامه آموزش و توسعه منابع انسانی،سال اول،شماره 1،صص.88-69.

17.     بابالحوائجي، فهيمه و عطارديبيمرغي، عليرضا.1394. “مقايسهتوانمنديهاياطلاعرسانيرسانههايجمعيوشبكههاياجتماعي”. فصلنامه علمی- پژوهشی تعاملانسانواطلاعات،جلد1،شماره  4،صص .291-282.

18.    Draganidis, Fotis.Mentaz, Gregoris, (2006), Competency BasedManagement:A Review Of System And Information Management.Aproaches and Computer Ssecurity, vol 14 (1), pp 51- 84.

19.     كرمي، مرتضي.  1389، “آموزش مديران با الگوي شايستگي”، ماهنامه تدبير، سال هجدهم، شماره 179، صص 17-29.

20.     فتی، لادن. محمدخانی، شهرام. 1385، “آموزش مهارتهای زندگی ویژه دانشجویان”، انتشارات دانژه، تهران.

21.     داونپورت، تامس اچ. 1379. “مديريت دانش”. ترجمه حسين رحمان سرشت. تهران: ساپكو.

22.     عشقی، مژده. 1389. “مهارت های فنی”، http://etvtoskills.blogfa.com.

23.     صیرفی، تینا. “نگرش چیست؟ تعاریف و اهمیت آن”، پورتال تخصصی مددکاری اجتماعی، http://www.madadkar.org.

24.     شرف الدین، سید حسین. 1377، “نگرش”، ماهنامه معرفت، شماره 25، صص 86-90.

 

اگر این مطلب را مفید یافتید در صورت تمایل میتوانید از پایگاه علمی مهندسی جوش حمایت کنید: